Arşivden: Savunma ve havacılık ihracatı üzerine

YDİ Çağrı sayı 184, Kasım, Aralık 2016’da yayınlanan “Savunma ve havacılık ihracatı üzerine” başlıklı yazı, savunma ve havacılık ihracatı konusunda Türkiye’nin geldiği yer konusunda önemli bilgiler vermektedir. Aradan beş yıl geçti. Bu beş yıl içinde Tür burjuvazisi savunma ve havacılık ihracatında daha fazla ilerleme kaydetti. Bu ilerlemeyi de somut olarak verilerle ortaya koymak, sonuçlar çıkarmak görevdir.

“Savunma ve havacılık ihracatı üzerine” başlıklı yazıyı aradan beş yıl geçmiş olmasına rağmen, 2016’da savunma ve havacılık ihracatında Türk burjuvazisinin konumunu verilerle gösterdiği için yeniden yayımlamayı yararlı buluyoruz.

SAVUNMA VE HAVACILIK İHRACATI ÜZERİNE

Savunma ve havacılık ihracatı konusunda günü­müze kadarki dönemde gelişmiş ülkelere yapılan teslimatlar ağırlıklı olarak offset mekanizmaları kul­lanılarak yapılan satışlardır. İlgili bölümde belirttiği­miz gibi, söz konusu ülke şirketlerinden herhangi bir hazır ürün alırken, bu şirkete alınan ürün bedelinin bir bölümü kadar mal alması taahhüdünde bulunma­sı kabul ettirilmektedir. Bu bölümün hangi oranda olacağı kuşkusuz Türkiye’de sanayinin durumun­dan bağımsız değildir. Kazanılan offset haklarının tümüyle kullanılması için ülke sanayisinin gelişmiş ürünler üretme yeteneğine sahip olması gerekir, aksi takdirde kazanılan offset hakları kağıt üzerinde kalır. Türkiye’deki uygulamada offset yükümlülüğü %70 (Savunma ve Havacılık 2013/2, No: 158, s. 115) civa­rındadır, ama uygulamada bu oranın aşıldığı görül­mektedir. Türk şirketleri kaliteli ürünü görece ucuza teslim edebildikleri için yabancı ana şirketlerin mal alımını sürdürdükleri görülmektedir.

Bunun yanında, Türkiye katıldığı uluslararası kon­sorsiyumlarda aldığı iş payına göre de satışlar yap­maktadır.

Üçüncü olarak kendi dalında önemli yetenekler geliştiren Türk şirketleri, gelişmiş ülke şirketleri ile geliştirdikleri işbirlikleri söz konusudur. Yabancı şir­ketlerin, offset yükümlülükleri gereği yapılan üretim çalışmaları içinde Türk şirketlerin yeteneklerinin farkına vardıkları görülüyor. Burada son derece geliş­miş platformların bazı bölümlerinin geliştirilmesi ve üretiminin Türk şirketleri tarafından üstlenildiğini görüyoruz. Bu ürünler uluslararası pazarlara sunul­maktadır.

Son olarak da, Türk şirketlerin kendi ar-ge çalış­maları ile özgün olarak geliştirdiği ürünlerin satış çalışmaları söz konusudur. Satış çalışmaları diyo­ruz, çünkü bu konuda ciddi bir uğraş vardır ve belli ürünlerin gelişmiş ülke platformlarına entegrasyonu konusunda önemli mesafeler alınmış bulunmaktadır.

Savunma ve havacılık ihracatında hangi ürünlerin hangi ülkelere ne miktarlarda yapıldığı konusunda istatiksel bilgiye ulaşamadık. Bazı durumlarda yapı­lan ihracatla ilgili “adı açıklanmayan bir ülkeye” gibi kavramlar kullanılmaktadır. Buna karşın değişik kaynaklardan hangi ülkelere ne ürünlerin satışının yapıldığı ile ilgili bilgilere ulaşılabilmektedir.

Gelişmiş ülkelere yapılan ihracatla ve yakın gelece­ğe yönelik ihracat çalışmaları ile ilgili aşağıdaki veri­lere ulaşabildik.

Türkiye günümüzde devam eden A400M, JSF, NATO Akıllı Savunma Konsepti projeleri için oluş­turulan konsorsiyumlarda yer almıştır. Dolayısıyla üzerine düşen iş payı doğrultusunda, projelerin son şeklinin verildiği merkezlere ihracat söz konusu ol­maktadır.

A400M Stratejik Ulaştırma Uçağı programında TUSAŞ’ın üstlenmiş olduğu yapısal komponentlerde iş payı %7,2, sistemlerde ise %1,27’dir. (tai.com.tr)

“TAI tarafından tasarım ve üretim faaliyetleri ger­çekleştirilen ön orta gövde, acil çıkış kapısı, arka göv­de üst panel, kaçış kapağı, paraşütçü kapıları, kuyruk konisi, aileron (kanatçık), spoiler (sürat freni) gibi yapısal komponentler ve imalatı…gövde kabloları, aydınlatma ve su/atık sistemleri…” (Savunma ve Ha­vacılık, No: 152, 2012, s. 67)

A400M konsorsiyumunda “Projede, yapısal bile­şenler açısından Türkiye’nin iş payının %7 olarak gerçekleştiğine dikkat çeken Dr. Ceran, TUSAŞ’ın proje genelinde yapacağı ihracatın 1 milyar avroyu geçeceğini ifade etti…TEI’nin de…iş payının, moto­run %3’ünü oluşturduğunu ve…proje boyunca top­lam satış hacminin 130 milyon Avro’yu bulmasının beklendiğini anlattı.” (MSI Dergi, Haziran 2014, s. 5)

JSF/F-35 Müşterek Taarruz Uçağı programında “Uçağın en karmaşık yapısal bölümlerinden birisi olan “F-35A Orta Gövde” ABD dışında tek kaynak olarak TUSAŞ tarafından üretilmektedir.

Bunun yanısıra “F-35 A/B/C Kompozit Kompo­nentler, F-35A Metalik Alt Gövdeler, F-35A Hava Alı­ğı, F-35 A/B/C Hava-Yer Harici Yük Taşıyıcı-Pylon” dünyada tek veya sayılı kaynaktan birisi olarak yine TUSAŞ tarafından üretilmektedir.”(tai.com.tr)

“TAI…Northrop Grumman (NG) ile birlikte uçak orta gövdesi üretim ve montajı, kompozit dış kap­lama ve silah bölmesi kapakları ile fiber kompozit hava giriş kanallarının…üretimini gerçekleştiriyor. Hava–Yer Harici Yük Taşıyıcı Pylon ve Adaptörleri (…toplam ihtiyacın %45’inin dünyadaki üç imalat­çıdan birisi olarak sağlanması hedeflenmektedir) dahil F-35’in Alternatif Görev Ekipmanı’nın yaklaşık %50’sini üreten TAI, ABD dışında tek kaynak olarak üretimini gerçekleştireceği 400 …Orta Gövde (…üre­tim ve teslimatlara başlanmış olup…) ilkini 11 Aralık 2013’te…teslim etmiştir.” (Savunma ve Havacılık No: 169, 2015, s. 123)

TUSAŞ dışında F-35 için; “…ALP Havacılık,..uçak gövdesi yapısal parçaları ve asamblelerini, iniş takımı bileşenlerini ve F-135 motorunun titanyum yekpare fan rotorlarını üretiyor.” “..Elektro-optik Nişangah Sistemi’nin parçası olan gelişmiş optik bileşenler için üretim yaklaşımları geliştiren ve F-35 CNI Avi­yonik Elektronik Arabirim Kontrol Cihazı üzerinde Northrop Grumman ile birlikte çalışan ASELSAN, yakın zamanda tam ölçekli üretim faaliyetlerine başlayacak.” “AYESAŞ, iki temel F-35 bileşeni olan füze uzaktan kumanda arayüz ünitesi ve panoramik kokpit ekranının elektronik kartlarının tek tedarik­çisi…” “…elektrik kabloları ve ara bağlantı sistemi EWİS’in yüzde 40’ını üreten Fokker Elmo…” “…Kale Havacılık, TUSAŞ ile birlikte…uçak gövdesi yapısal parçalarını ve düzeneklerini üretiyor…iniş takımı kilit asambleleri için…tek tedarikçi…ayrıca motor donanımlarının üretimi amacıyla…P&W ile ortak girişim…” “…MİKES…uçak bileşenleri ve asamb­leleri…” “ROKETSAN ve TÜBİTAK-SAGE,…SOM füzesinin geliştirme, entegrasyon ve üretimini yürü­tüyor.” (MSI Dergi, Haziran 2013, s.80)

“…Pilonlar ve adaptörler dahil, F-35’in Alternatif Görev Ekipmanları (AME)’nin yaklaşık yüzde 50’sini üreten TUSAŞ…” (MSI Dergi, Haziran 2013, s. 68)

(ALP Havacılık; Türk Alpata Grubu ile ABD Si­korsky Aircraft’ın %50-%50 ortaklığıdır. (Savunma ve Havacılık, No: 152, 2012, s. 96))

F-35 Projesine Türk şirketlerin katılımı: Toplam 10 şirket. 2013 sonu itibariyle 300 milyon dolarlık an­laşma imzalanmış ve proje süresi boyunca 7,5 milyar dolarlık iş hacmine ulaşılacağı öngörülüyor. (Savun­ma ve Havacılık No: 159, 2013, s. 95)

ROKETSAN ile Lockheed Martin firmasının füze ve atış kontrol (Missiles and Fire Control/MFC) fir­masının 22. 10. 2014 İşbirliği Anlaşması: SOM-J üretimi üç fazdan oluşuyor. 2014 sonu itibariyle faz 1 ve faz 2 tamamlanmış durumda. “Sözleşmenin kapsamı….-ABD ve diğer ülkelerin taktik ihtiyaçla­rı doğrultusunda, füze üzerinde gerekli tasarım de­ğişikliklerinin yapılması, -Türkiye ve ABD’de ortak üretimi, -Tüm dünyaya müşterek pazarlama ve satışı ve–entegre lojistik desteğin sağlanması.” Anlaşma ile Türkiye’de özgün geliştirilen SOM seyir füzesinin F-35 uçaklarına uyarlanan tipi SOM-J geliştiriliyor. Hedef toplam 4.000 adet üretilmesi düşünülen F-35 uçakları için seyir füzeleri. (MSI Dergi, Kasım 2014, s. 78-79)

“AW139 programı kapsamında AgustaWestland firması için AW139 Helikopteri Gövdesi TUSAŞ te­sislerinde üretilmektedir.”

“TUSAŞ ile Sikorsky firması arasında 1998 yılında yapılan “Endüstriyel İşbirliği Protokolü” paralelinde imzalanan sözleşmelerle S-70A helikopterinin yatay stabilize, kuyruk dikmesi ve kuyruk konisi TUSAŞ tesislerinde üretilmeye başlamıştır.

TUSAŞ’ın Blackhawk komponent üretimindeki ba­şarısının ardından Sikorsky ile 2002 yılında imzala­nan sözleşme kapsamında Sikorsky firması için beş değişik model helikopter gövdesine ait Kuyruk, Kuy­ruk Dikmesi, Yatay Stabilize, Stabilize Orta kutusu (centerbox) ve detay parça üretimine aşamalı olarak geçilmiştir”

“Eurocopter firmasının Phenix-II programındaki ofset taahhüdü çerçevesinde TUSAŞ ile Eurocopter (yeni adıyla Airbus Helicopters) arasında 24 Ekim 2002’de imzalanan sözleşme ile Cougar MK1 heli­kopterlerinin gövde kuyruk ve kanopi komponentleri TUSAŞ tesislerinde üretilmektedir.”

1,385 milyar dolarlık Barış Kartalı Projesi’nde “söz­leşme bedelinin %11,5’i kadar yerli katkı” söz konu­sudur (MSI Dergi, Mart 2014, s. 70). %11,5 yerli katkı demek proje boyunca, yaklaşık 160 milyon dolarlık üretim gerçekleştirilip, ABD’ye ihraç edilmiş demek­tir.

“HAVELSAN, görev bilgisayarı sistem yazılımı, yer destek sistemi, sistem mühendisliği, test ve kali­fikasyon faaliyetleri ve bakım desteği; TUSAŞ, uçak modifikasyonu, lojistik destek analizi, bakım desteği; MİKES, EDT alt sistemleri tasarımı, EDT tedariki, EDT alt sistem bakım desteği” gibi alanlarda katılım­da bulunmuşlardır.

Barış Kartalı Projesi’nde 576 milyon dolarlık offset taahhüdü kazanılmıştır. 2013 sonu itibariyle 480 mil­yon dolarlık bölüm gerçekleştirilmiştir. 160 milyon dolar ihracat Türkiye için üretilen 4 uçak ile ilgili ya­pılmıştır. Bu, geri kalan 320 milyon dolarlık ihraca­tın ana şirketin diğer üretimlerindeki gereksinimleri için yapılmış anlamına gelir.

SDT, GÖKTÜRK-1 projesi kapsamında “Uydu Yer İstasyonu Yazılımları ihracatına başladı.” “Bu proje­deki iş modelinin başarısının…sanayi katılımı ve off­set yükümlülükleri kapsamında, Telespazio tarafın­dan organize edilecek ve SDT’nin de yer alacağı pek çok uluslararası uydu teknolojileri yazılım ihracatı projesinin de önünü açması bekleniyor.” (MSI Dergi, Mayıs 2014, s. 55)

Sikorsky lisansıyla TUSAŞ’ta üretilecek 300 adet S-70’i (Türkiye’de üretilen, TAI ile ilintili olarak T-70 adını alacak) helikopteri projesinde ana yüklenici TUSAŞ, alt yükleniciler ASELSAN, TEI, ALP Hava­cılık olacak (MSI Dergi, Nisan 2014, s. 8). Yerli sanayi katılımı %67 olacak. Kokpit tasarımı ASELSAN tara­fından yapılacak ve bundan sonra üretilecek helikop­terlerde ABD hariç tüm dünyada pazarlanacak. Kok­pit, kabin ve paller TUSAŞ, aviyonikler ASELSAN, motor TEI, iniş takımı ve dişliler ise ALP Havacılık tarafından üretilecek. Anlaşma ile Türk sanayisi 1,4 milyar dolarlık üretim taahhüdü kazanmış durumda.

“Ayrıca, yine offset kapsamında, Honeywell/Rolls- Royce konsorsiyumu LHTEC ürünü olan CTS800 ATAK motorlarının türbin modülünün tamamı, TEI tarafından üretiliyor…LHTEC, kendi uluslararası sa­tışları için de TEI’ye türbin modülü ürettiriyor.(MSI Dergi, Nisan 2014, s. 30)

T-70 GMH Projesi “kapsamında General Electric (GE) firmasına ait T700 motoru Türkiye’de üretilecek ve TEI parça numarasıyla yurt dışına da satış imkanı olacaktır…ASELSAN tarafından yabancı bir firmaya (Sikorsky) kokpit tasarımı gerçekleştirilecek ve Türk tasarımı bu kokpitlerin bundan sonra üretilecek he­likopterlerle ABD hariç tüm dünyada pazarlama ve satışı gerçekleştirilecektir…Sikorsky…Türk sanayi iş payı çerçevesinde Türkiye’deki yerli sanayi kabiliyet­lerini kullanma taahhüdü vermiştir. Taahhüt miktarı ABD$ 1,4 milyardır ve 30 yılda gerçekleştirilecektir.” (Savunma ve Havacılık No: 160, 2013, s. 74)

“Bir AB…güvenlik projesi olan Taşınabilir Otonom Kara Sınırları Gözetleme Sistemi…TALOS..”

Türkiye’den “…STM ve ASELSAN proje ekipleri İnsansız Araçları yöneten Komuta Kontrol Sistem Yazılımlarını birlikte geliştirmişlerdir.” (Savunma ve Havacılık, No: 151, 2012, s. 53)

“ASELSAN…Patriot Uzun Menzilli Hava ve Füze Savunma Sistemi’nin ana bileşenlerinden birisi olan ‘Anten Mast Grubu’…sisteminin nihai entegrasyon ve test sorumlusu olarak görev alıyor.” (MSI Dergi, Ocak 2013, s. 45)

ASELSAN, AeroVironment (AV) için “Alaska’daki petrol boru hatlarını gözetleyen Puma mini insansız hava aracı…sistemlerinde kullanacağı ileri teknoloji sensörü teslim ettiğini bildirdi…Puma AE’de kulla­nılacak LIDAR (Light Detection and Ranging/Işık ile Tespit ve Menzil Belirleme) sensörü…teslim edildi… AV ürünü Global Observer yüksek irtifa İHA’sı için istihbarat, keşif ve gözetleme amacıyla ihtiyaç duyu­lan sensörler, elektro-optik kameralar, aviyonik sis­temler ve haberleşme sistemleri alanında ASELSAN ve AV işbirliği yapacak. (MSI Dergi, Kasım 2014, s. 4)

ALP Havacılık, P&W PurePower motor ailesi için imza attı. 11 yıllık dönem için 480 milyon dolarlık sözleşme. ALP, 4 tip motor için 13 kritik döner kom­ponentin ana küresel kaynağı olacak. (MSİ Dergi, Temmuz 2015, s. 33)

BİTES, Airbus D&S’ye imge üreteçleri sağlayacak. (MSİ, İDEF 2015 Özel sayı, Temmuz 2015)

Öztiryakiler, İtalyan ordusuna modüler sahra mut­fağı ihraç etti. (MSİ, İDEF 2015 Özel sayı, Temmuz 2015)

ASELSAN–Finmeccanica: COO Zappa, “…geçti­ğimiz günlerde İtalyan firması tarafından kazanı­lan önemli bir ihalede Aselsan’ın da önemli katkıları olacağını anımsattı.” (Savunma ve Havacılık No: 141, 2010, s. 82)

ROKETSAN dünyaya açılıyor. İDEF 2011’de “ser­gilenen ürünler arasında…ASPIDE roket motoru ve Patriot GEM-T Kontrol Bölümü Komplesi de bulunu­yordu.” (Savunma ve Havacılık No: 144, 2011, s. 77)

‘Patriot GEM-T Hava Savunma Füzesi Kontrol Bö­lümü Üretimi’ için dünyada onaylı tek kaynak olan Roketsan, ayrıca ‘Raytheon Öncelikli Patriot Teda­rikçisi’ durumundadır. (Roketsan Dergi)

ROKETSAN genel müdürü Baysak, CİRİT füzesi ile ilgili: “..dünyada bu konuda çalışan diğer ülkelerin henüz daha bu aşamaya gelmemesi nedeniyle bu fü­zeye olan ilginin çok yüksek olduğunu görüyoruz… ABD çalışmalarını tamamlayıp projeyi hayata geçir­diğinde bile, füzelerinin 6 kilometre menzili olacak… CİRİT’in ise menzili 8 kilometre. (Savunma ve Hava­cılık No: 144, 2011, s. 78)

ROKETSAN “fuar sırasında, MBDA Almanya ile CİRİT’in üretimi ve entegrasyonu konusunda işbirli­ğine yönelik bir anlaşma imzaladı.” Anlaşma “Alman UH Tiger platformu için CİRİT entegrasyonu ön çalışmalarını gerçekleştirmeyi ve Alman Silahlı Kuv­vetlerinin ihtiyaçları için çözüm sunmayı hedefliyor.”

ROKETSAN ile Airbus Group arasında işbirliği anlaşmasında konuşan genel müdür Selçuk Yaşar, “SOM füzesi gibi yeni nesil silah sistemlerimizi, mev­cut Airbus hava platformlarına ve geleceğin savaş platformlarına entegre etme fırsatlarını içeren…an­laşma” biçiminde konuştu. (MSI Dergi, sayı Haziran 2014, sf. 12)

“ROKETSAN ile Thales UK firması, İngiltere Londra’da düzenlenen DSEI 2015 savunma fuarında iş birliğine yönelik bir MoU imzaladı. Roketsan’ın ürettiği Hisar tipi alçak ve orta irtifa hava savunma füzelerinde kullanılacak sistem tehdidin etkin şekil­de durdurulması için kullanılacak.

Laser Proximity sensor (lazer yaklaşma algılayıcısı) hem Roketsan’ın Hisar tipi füzelerinde kullanılacak hem de uluslararası pazarlara Thales UK ile birlikte pazarlanacak. Roketsan’a sensör üretim hattı kurula­cak.” (Roketsan Dergi)

ANKA’da TAI-Cassidian işbirliği: CEO B. Gerwert, “Deneyim ve ürün anlamında İsrail ve ABD çözümle­rine rakip olabilecek bir ürün arayışı içindeydik. Bu­nun, bizim için hazır bir ürün değil, bizimle beraber geliştirilen bir ürün olması çok önemliydi. Türkiye dahil bütün bir Avrupa için böyle bir ürünün geleceği olacağını düşünüyorum. Talarion projesi ile yüksek irtifa projelerini yürüteceğiz, ancak TAI, Anka ile bizim aradığımız orta irtifada en iyi sonuçları veren çalışmayı ortaya koydu.” (Savunma ve Havacılık No: 144, 2011, s. 104)

Havelsan ile Lockheed Martin MS2 arasında stra­tejik işbirliği anlaşması: “…taraflar uluslararası deniz kuvvetlerinin deniz platformlarına yönelik savaş yö­netim sistemleri ihtiyaçları için sahip oldukları…ka­biliyetlerinin ve ürünlerinin birlikte kullanılabilecek şekilde, ortaya çıkabilecek iş fırsatlarını değerlendir­meyi hedeflemektedir…MS2’nin AEGIS sistemi ile Havelsan’ın Muharebe Yönetim Sistemi alanındaki kabiliyet ve çözümlerinin entegre edileceği yeni mu­harebe sistemlerinin geliştirilmesi ve pazarlanması konularında muhtemel işbirliği fırsatlarını belirle­mek için birlikte çalışacaktır…AEGIS sadece ABD değil, aynı zamanda Avustralya, Japonya, Norveç, Güney Kore ve İspanya Deniz Kuvvetleri platform­larında da kullanılmaktadır.” (Savunma ve Havacılık No: 144, 2011, s. 126)

Mühimmat üretiminde İtalya-Türkiye işbirliği: Simmel Difesa ile MKEK işbirliği anlaşması: “İki ku­rum arasında deniz ve kara konuşlu topçu mühim­matlarının üretimi ve gerekli teknoloji transferinin gerçekleştirilmesine yönelik işbirliği anlaşması…”. “SD Başkanı Antonucci, “…iki kurumun kabiliyetle­rinin geliştirilmesinin hem Türk Silahlı Kuvvetleri, hem de İtalyan Silahlı Kuvvetleri’nin güçlenmesine katkıda bulunacağını vurguladı. (Savunma ve Hava­cılık No: 144, 2011, s. 129)

Sarsılmaz: L.A.Aliş: “2010 yılında ABD’ye hafif si­lah ihracatı yapan ülkeler sıralamasında 18. sırada yer alan Türkiye, 2011 yılında 8. sırada yer aldı. 2012 yı­lında yerini korudu.” (Savunma ve Havacılık No: 155, 2013, s. 117)

“…ATF’nin 2013’te yayınlanan son verilerine göre, Türk hafif silah üreticileri, ABD’ye 478.000 silah ih­raç ederek 4. sıraya yükseldi ve İtalya’nın da önüne geçti.” (MSI Dergi, sayı Temmuz 2014, s. 42)

Unidef, SYS (Samsun Yurt Savunma)–Khan Arms ortaklığı. “Khan Arms, 2000 yılında, 3 ortaklı bir ti­caret firması olarak kuruldu. Firmanın kuruluş ama­cı…” Konya’dan ihracat yapmak isteyen firmalara yardımcı olmak. SYS’nin “CANİK markası ile dün­yada hatırı sayılır bir üne sahip. SYS, sadece tabanca üretmiyor. Roket ve füze sistemlerinin kritik parça­larının üretimini gerçekleştiriyor. Ayrıca havacılık sektöründe de çeşitli hava platformlarının hassas to­leranslara sahip ve farklı alaşımlardaki gövde parça­larını üretiyor…Khan Arms’ın Kansas’taki ortaklığı TriStar, SYS firmamızın tabancalarını ABD’de pazar­lıyor.” (MSI Dergi, Ağustos 2015, s.53-54)

YDS: “2012 yılının sonlarında kazandığı açıklanan ve dünyanın ciro bazında en büyük ihalesi olan İn­giliz Ordusu’nun bot ihalesinin hemen ardından, İn­giliz Kraliyet Hava Kuvvetleri, İngiliz Royal Mail ve İtalyan itfaiyecileri için de bot üretme…” (Savunma ve Havacılık No: 155, 2013 s. 144)

“…TUSAŞ Motor Sanayi (TEI) ile bir General Elect­ric (GE) (%50)–Snecma (%50) ortak girişimi olan CFM International arasında LEAP motorlarında önemli bir parça olan Yekpare Kanatçıklı Disklerin (Blisk), TEI’nin Eskişehir’deki fabrikasında üretilme­sine yönelik anlaşma 26 Eylül 2013’te İstanbul’da im­zalandı.” (Savunma ve Havacılık No: 157, 2013, s. 97)

Snecma bir Fransız şirketi. GE’nin TEI ortaklığın­daki payı %46,2

IDAS (Denizaltılar için İnteraktif Savunma ve Ta­arruz Sistemi) Projesi: “…Roketsan ile IDAS Konsor­siyumu içinde yer alan Alman şirketleri ThyssenK­rupp Marine Systems – HDW ve Diehl BGT Defence arasında bir işbirliği anlaşması imzalanmıştır…Ro­ketsan, IDAS füzesinde kullanılacak harp başlığının geliştirilmesi, kalifikasyonu ve seri üretiminden so­rumlu olacak ayrıca Kontrol Tahrik Sistemi(CAS)’nin testlerini destekleyecek, sistem seviyesi tasarım faali­yetlerine katılacak ve CAS’in seri üretiminde iş payı alacak.” (Savunma ve Havacılık No: 158, 2013, s. 94)

“Türkiye’nin NATO İttifak Kara Gözetleme (Alli­ed Ground Survaillance/AGS) Grubunda ANKA ile sağlayacağı İstihbarat Keşif ve Gözetleme (IKG/ISR) hizmetini ayni katkı olarak önermesi, ülkemizin konuya vermiş olduğu önemin bir göstergesi olmuş­tur…NATO’da yapılan toplantıda Anka İHA Sistemi hakkında bilgi verilmiş, toplantıya katılan ülke tem­silcileri tarafından duyulan memnuniyet ülkemiz temsilcilerine iletilmiştir.” (Savunma ve Havacılık No: 163, 2014, s. 80)

Eurosatory 2014 (Fransa) Fuarı’nda “…Vestel Sa­vunma…Fransız Hava Kuvvetleri’nin bu yıl sonunda açılması beklenen Light Optionally Piloted Vehicle (İnsanlı ve İnsansız Olarak Görev Yapabilecek Ha­fif Taktik İHA) ihtiyacı kapsamında işbirliği yaptığı Fransız LH Aviation firması ile birlikte…yer alması dikkatimizi çekti.” (Savunma ve Havacılık No: 163, sf. 123)

“…ihalede Sagem ve Thales ile yarışacaklar..” (Sa­vunma ve Havacılık No: 163, 2014, s.130)

“ESEN’in…geliştirdiği bir algılayıcı, bir ABD uydu üreticisi tarafından en iyi tasarım olarak seçilmiş ve halen sözleşme görüşmeleri devam etmektedir.” (Sa­vunma ve Havacılık No: 164, 2014, s. 94)

Hema Endüstri: “…şu anda, offset kapsamında Oto Melara’ya bir silah istasyonu dişli kutusu yapıyoruz… Offset yükümlülüğü olan firmalarla da temasa geç­miş durumdayız. Özellikle havacılığa yönelik parça üretimi konusunda büyük bir girişimimiz var. En son Boeing firması ile bir görüşmemiz oldu.” (MSI–Şubat 2010, s. 35)

TÜBİTAK UEKAE ürünü TAÇEK (Taşınabilir Çevrimdışı Kripto Cihazı) NATO ihalesinde, rakip­lerinin teknik ve zamansal kısıtlar nedeniyle çekil­mesi nedeniyle rakipsiz kalarak yoluna devam ediyor. NATO testlerini başarıyla geçti. (MSI – Ağustos 2010, s. 56-57)

“TÜBİTAK BİLGEM BTE, mayın tespitlerinin yer aldığı…NATO Science for Peace and Security’ye aktif katılım sağlayarak Türkiye’yi temsil ediyor. Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde saha denemeleri ya­pılan ETMT-2 sistemi, geçtiğimiz Haziran ayında, NATO SCI-193 çalışma grubu etkinlikleri kapsamın­da Fransa’da gerçekleştirilen testlerde denendi ve… katılımcıların beğenisini topladı. (MSI – Eylül 2010, s. 46)

“Yekpare pale-disk ve disk grupları (Blisk ve spool) üretim teknolojisini kazanmak için, ortağı General Electric (GE) ile 2009 yılında bir anlaşma imzalayan TEI, sürdürülen çalışmalar sonucunda,…üretimini başarıyla tamamladı.” Uçak, fırkateyn ve endüstride kullanılan motorlara ait “7 farklı yekpare pale-disk ve disk grubunun üretiminin TEI’de gerçekleştirilmesi planlanıyor. TEI bugün, GE ve Rolls-Royce işbirliği ile geliştirme çalışmaları devam eden F136 motor programında yekpare pale ve diskler grubunun ima­latı için seçilen tek tedarikçi olmayı da başarmış du­rumda.”

Teknoloji GE desteği ile kazanılmış, daha doğrusu aktarılmış. (MSI–Ekim 2010, s. 6)

“Kale – P&W ortaklığının F135 hedefi 1 milyar do­lar.” Ortaklıkta %51 Kale grubunun. Teknoloji trans­feri P&W’den. Yeni kurulan tesiste 2012 Ocak ayın­da seri imalata başlanması düşünülüyor. Hedeflenen yıllık iş hacmi 300 milyon dolar. Ortaklık, üreteceği F135 motor parçalarında tek kaynak olacak.

Kale Grubu, JSF için “200’ün üzerinde kritik gövde ve kanat parçası üretimini gerçekleştiriyor.” Boeing için gövde parçaları ve Airbus için yakıt tankı parça­ları üretiyor. (MSI–Ekim 2010, s. 22-24)

SSM Müsteşarı M. Bayar: “Hedefimizde ABD pa­zarı da var.” STM’nin bu amaca yönelik ABD’de bir ofis açtı. Bayar, Norveçli Kongsberg örneğini hatır­latıyor: Kongsberg, ASELSAN’ın STAMP benzeri bir ürününü ABD’de pazarlama başarısı ile 3.000 adetlik satışlara ulaşmıştır. (MSI – Aralık 2010, s. 18-20)

“ASELSAN ve Rolls-Royce, motor kontrol sistemle­ri ve motor sağlığı izleme sistemleri alanlarında po­tansiyel işbirliği fırsatlarının araştırılmasına yönelik bir mutabakat muhtırası imzalandı. ASELSAN ile… Airbus Grup arasında; sivil ve askeri aviyonik sistem­ler, uydu haberleşme sistemleri, elektro-optik ve lazer sistemleri ve emniyetli telsiz haberleşmesi alanların­da işbirliğine yönelik çerçeve anlaşması imzalan”dı.

HAVELSAN ile AgustaWestland arasında yapılan mutabakat anlaşmasında yaptığı konuşmada genel müdür Sadık Yamaç, “AgustaWestland’ın Türk ve uluslararası müşterileri tarafından kullanılan plat­formlarını desteklemek için simülasyon ve yapay eğitim sistemleri sağlamayı hedeflediklerini belirtti.” (MSI Dergi, Haziran 2014, s. 10)

Roketsan–Fransa: “Fransız SAGEM firmasının ürettiği Patroller İnsansız Hava Aracı (İHA)’ya,…Cİ­RİT 2,75’’ lazer güdümlü füze entegrasyonu çalışma­ları sürdürülüyor.”

“…Eurocopter ve Roketsan arasında imzalanan mutabakat muhtırası kapsamında, EC635 helikopter platformuna CİRİT sisteminin entegre edilmesi ça­lışmaları sürdürülüyor.” (MSI Dergi, Ocak 2014, s. 12)

SASAD Yönetim Kurulu Başkanı K. Nail Kurt: “… SSI’nın, 264’ü aktif ihracatçı olmak üzere, 353 üyesi bulunmaktadır.” (MSI Dergi, Ağustos 2015, s. 36)

SSI (Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları Bir­liği)

ASELSAN, Thales’in Smart-S Mk2, üç boyutlu ra­darı için gönderme/alma modülleri üretecek. Tem­muz 2014’te 100 adetlik ilk siparişi aldı. (MSI Dergi, Ağustos 2014, s. 8)

Türkiye’nin 2012 yılı offset harici ihracat oranı %45. (MSI Dergi, Ağustos 2014, s.36)

CNK Havacılık, TAI’nin alt yüklenicisi olarak 2007’de AB139 helikopterleri, Boeing 737 ve Airbus A320 uçaklarına kompleks parça üretimi ile başladı. “Halen onaylı tedarikçisi konumunda olduğu TAI üzerinden Airbus ve Boeing için ‘end item’ (tamam­lanmış malzeme) olarak 800 kalem parça imalatı gerçekleş”tirmektedir. (Savunma ve Havacılık No: 162, 2014, s. 135)

“Roketsan tarafından geliştirilip üretilen L-UMTaS ve Cirit füzeleri ABD’de yerleşik Iomax firması tara­fından yurtdışı ihtiyaçlara yönelik olarak ArchAn­gel uçağı üzerine entegre edilerek Paris Havacılık Fuarı’nda sergilenmiştir.” (Savunma ve Havacılık 2013/2, No: 158, s. 31)

LM F-35 Programı Entegrasyon ve İş Geliştirme Başkan yardımcısı Steve O’Bryan ile yapılan söyleşi­den…

“..TAI’nin orta gövde imalatı, hava alığı kaplamaları ve ileri kompozitler konusunda F-35 üzerinde yaptığı önemli çalışmaları düşündüğünüzde, sadece bu çalış­malar bile ortaklığımızın en az bir 30 yıl daha devam etmesini sağlayacak niteliktedir…Alp Havacılık ve AYESAŞ gibi…şirketlerinde işi bizde en az bir 20 yıl boyunca hazır.” (Savunma ve Havacılık 2013/2, No: 158, s. 70-71)

“…Türkiye’den, SSM’den gelen temsilciler en ba­şından beri geliştirme programının içinde yer almış, hem gözlem yapmış, hem de katılım sağlamıştır… Türkiye genelinden…şirketler, en başından itibaren üretim sisteminin bir parçası oldular. İnşa edilen her uçakta Türkiye’de üretilen parçalar vardı ve is­ter ortak ülke uçaklarında ister ABD uçaklarında ve FMS (Yabancı Askeri Satış) uçaklarında Türkiye’den parçalar olmaya devam edecek. Yani, Türkiye uçağın tasarım, geliştirme ve üretiminde kritik bir rol oy­namıştır. Kritik olan başka bir nokta da, F-16’yı ileri taşıdıkları gibi bunda da benzer bir rol oynayacaklar. Türkiye, ister TAI yoluyla olsun, ister F-16 kabiliyet­lerini iyileştiren şirketler eliyle olsun, F-35 üzerinde de benzer şeyler yapabilir. Türkiye’nin F-16’da yaptı­ğı gibi F-35’in kabiliyetlerini genişleteceğini görüyo­rum. Örneğin, yeni silahlar ve kabiliyetler ekleyecek­ler. Ve bu sadece Türk F-35’lerini daha iyi yapmakla kalmayacak, tüm F-35 oluşumunu programa getir­dikleri kabiliyetler, endüstriyel bilgi birikimi (know-how) ve mühendislik bilgi birikimi ile daha iyi yerlere taşıyacaktır.” (Savunma ve Havacılık 2013/2, No: 158, s. 72)

“…Türk Savunma ve Havacılık Sektörünün toplam satışları içerisinde havacılığın %42’lik bir pay aldığı­nı, ki bunun da %30’luk kısmını sivil havacılık oluş­turmaktadır…” (Savunma ve Havacılık 2013/2, No: 158, s. 116)

“NATO’nun Gelecekteki İnsansız Araç Standardın­da ASELSAN İmzası”

“Tüm NATO ülkelerine açık olan çalışmaya çeşitli ülkeler katılım gösterse de sistem olarak, altyapıları ve platformlarının uygunluğu ile sadece Türk, Ame­rikan ve Alman insansız kara araçları yer aldı.” (MSI Dergi, Ağustos 2013, s. 46)

MODSİMMER Müdürü Prof. Dr. Veysi İşler: “NATO’nun Modelleme ve Simülasyon grubunda Türkiye olarak çok etkiniz…En çok katkı veren ülke­ler arasında 3. sıradayız…” (MSI Dergi, Haziran 2013, s.80)

“…HAVELSAN, Lockheed Martin’in Aegis Silah Sistemi ile HAVELSAN’ın savaş yönetim sistemleri çözümlerinin birlikte çalışabilirliğini…gösterdi… Aegis sistemi, 6 ülkenin envanterinde bulunan top­lam 100’den fazla gemide kullanılıyor.” (MSI Dergi, Haziran 2013, s. 68)

“Koç, savunmada global lige oynuyor” (23-01-2009 Milliyet)

Koç, Ultra’nın Avustralya Hava Savunma Firka­teyni Programı’nda yürüttüğü Entegre Sonar Suit Projesi’nde ve ABD Deniz Kuvvetleri Deniz Altı Prog­ramındaki ‘Synthetic Aperture Sonar ve Sidescan So­nar Yazılımları Üretim Projeleri’nde de alt yüklenici olarak yer alıyor.

YDİ Çağrı sayı 184, Kasım, Aralık 2016